Güneşin yüzünü daha çok göstermeye başladığı, içimizde umutların canlanmaya başladığı bahar aylarına girdik. İlk Cemre 20 Şubat gibi havaya düştü, 28 Şubat ve 07 Mart’ta da sıra ile suya ve toprağa düşecek.
Doğaya düşen cemreler gibi bedenimizde bir dönüşüm dönemi başladı. Vata dönemi ile başlayıp Vata – Kapha ikilisi ilerleyen bedenlerimiz ilkbahar itibarı ile Mayıs 15’e kadar Kapha dönemine girdi. Bedenimizin hafiflemek, arınmak, tazelenmek, yaza daha az yağlı girmek için can attığı bir döneme girdik. Lenf sistemini, karaciğeri desteklemek, kanın tatlı ve yoğun kıvamını seyreltmek tadını acılaştırmak için önümüzde 3 ay var.
Cıvıl cıvıl bir döneme giriyoruz, hepimizin kış boyu özlemle beklediği zamanlar kapımızda… Tadını çıkarmak için neler yapabiliriz?
Gelin beraber bakalım, bu dönemde bizi neler bekler?
Önce Kapha’yı inceleyerek başlayalım.
Kapha (Anabolik Vücut Tipi) Nedir?
Kapha dosha doku büyümesiyle karakterizedir. Bu nedenle anaboliktir. Kapha insanları daha fazla mukus ve yağ üretme ve daha fazla sıvı tutma eğilimindedir.
Kapha vücut tipi, yağlı, soğuk, ağır, donuk, yapışkan, yumuşak ve kararlı gunalarla tanımlanan kararlı, rahat doshadır. Kapha dosha sağlamlaşmaya, katılaşmaya eğilimlidir ve doğası gereği yoğundur.
Kapha çoğunlukla su ve toprak elementinden oluşur. Kapha işaretleri daha beyaz olma eğilimindedir ve daha yüksek tat ve koku alma duyusuna sahiptir.
Kapha vücut tipi kare hatlara ve daha yoğun bir yapıya, parlak, iri gözlere ve kalın, tatlı saçlara eğilimlidir.
- Kapha, konsolidasyon ilkesidir!!!
- Bedende anabolik etkiye sahiptir.
- Elementleri Su ve Toprak’tır.
- Doğumdan ergenliğe kadar olan dönemi kapsar.
- Kışın ikinci yarısı ve ilkbahar Kapha mevsimidir.
- Günün saatleri açısından 06:00- 10:00 / 18:00- 22:00 arası Kapha’nın yükseldiği saatlerdir.
KAPHA’nın gunaları (nitelikleri)
- Yağlı: Bütün bedeni ve eklemleri nemlendirir
- Soğuk: Bedeni çok fazla Pitta’ya (asidite, sıcaklık) korur. Asit – alkali dengesini
korur. Bedene serin enerji verir. İltihap karşıtıdır.
- Ağır: Köklenmeye yardımcı olur; (dhatuları besler) ağırlığı artırır
- Durağan: İstikrar sağlar, Vata’nın hiper aktivitesini dengeler
- Yumuşak: Dokuların esnek kalmasını sağlar
- Bulanık: Yalıtım sağlar, dhatuları korur.
Kapha Dönemleri
Ayurvedik takvime göre göre Kapha aşağıdaki dönem ve zamanlarda doğal olarak artar:
- Çocukluk – Çocuklar soğuk algınlığı, tıkanıklık ve mukusla ünlüdür. Çocuklar geç uyumayı ve tatlı, ağır yiyecekler yemeyi severler. Oynamayı seviyorlar ve çalışmaktan nefret ediyorlar. Sevgi dolu ve masumdurlar.
- Kış sonu ve ilkbahar – Kış aylarında Kapha yağı vücudu soğuktan korumak için yükselir ve vücut ısısını içeriye doğru yönlendirir. Kışın sonlarında güneş havayı ısıtırken, vücut koruyucu yağ tabakasını, Kapha’yı kan dolaşımına salar. Eriyen Kapha, saman nezlesi tıkanıklığının Ayurvedik nedenidir.
- Gün doğumu ve gün batımından sonra – Gün doğumu ve gün batımından sonraki iki saat boyunca Kapha kendini rahatlamış hisseder. Kapha bireyleri gün doğumundan sonra yatakta kalmaktan keyif alacak ve akşam yemeğinden sonra tembellik hissedecektir. Kapha yüksekse bu saatlerde tıkanıklık yaşanacaktır.
- Yemekten sonraki ilk iki saat – Yemekten sonra Kapha bireyleri kan şekerinin yükselmesi nedeniyle kendilerini sakin ve memnun hisseder. Yiyecek baharatlı olmadığı sürece yemekten hemen sonra da tıkanıklık artar.
KAPHA Organ ve Bölgeleri
- Mide: Yavaş sindirim nedeniyle midede mukus birikmesi, vücutta artan Kapha’nın köküdür.
- Ağız: Birçok Kapha bireyi güçlü yiyecek istekleri yaşar. Kapha insanları güçlü duyguları işleyecek metabolizmadan yoksundurlar ve duyguları ve heyecanları yiyecekle bastırma eğilimindedirler.
- Lenf: Kapha bireylerinin kanında yüksek kan şekeri ve kolesterol düzeyleri bulunur, bu da sümüksü ve yağlı özelliğin kan damarlarını tıkamasına neden olur. Zayıf dolaşım, ekstremiteleri oksijenden yoksun bırakarak ellerin ve ayakların soğumasına neden olur. Sümüksü ve yağlı kalite ciltte topikal olarak kendini gösterir.
- Akciğerler, Boğaz, Sinüsler ve Burun: Aşırı su ve hiperglisemi, akciğerlerde ve gastrointestinal kanalda kalın bir mukus tabakasına yol açar. Sonuç, tıkanıklık ve lenfin uygunsuz dolaşımıdır. Kalın mukus akciğerlerdeki oksijen emilimini azaltır. Bunu telafi etmek için vücut metabolizmayı düşürür (düşük tiroid) ve Kapha psikolojik olarak bunalıma ve depresyona girer. Dengelemek için vücudu aşırı yağ kullanımından uzak tutun, kurutucu niteliği yaşamınızda artırın, ağır guna ve tatlı tattan kaçının. Acı ve keskin olan tatları tercih edin.
- Göğüsler: Lenfatik sistemdeki Kapha, daha büyük göğüslere ve mastik dokuda lenf durgunluğuna yol açar. Göğüsler topaklı olabilir.
- Pankreas: Hiperglisemi ve anoksinin birleşimi hücrelerde insülin direncine yol açar, sonuçta pankreas yıpranır ve diyabete neden olur.
- Zihin: Şekerli kan ve iyi emilim, Kapha’yı memnun ve huzurlu kılar. Kan çok kalınlaştığında dolaşım etkilenir ve zihin donuklaşır ve depresif hale gelir.
Dengeli ve Dengesiz Kapha Nasıl Gözükür?
Kapha dosha dengede olduğunda kişi sevgi dolu, güvenilir, besleyici ve sadıktır. Kapha bireyleri ilişkilerde istikrar ve sevgi sağlar. Harika dinleyiciler ve harika ev hanımları olurlar.
Tüm doshalar arasında en büyük dayanıklılığa ve bağışıklığa sahiptirler. Bedenleri de iradeleri kadar sağlamdır.
Kapha dengesizliği kişinin inatçı, depresif, yorgun ve sahiplenici olmasına neden olabilir. Kolayca kilo almaya, durgunluğa ve tıkanıklığa eğilimlidirler. Ayrıca günlük olarak hareket etme konusunda dikkatli olmaları ve biraz daha maceracı davranarak rahat olana meydan okumaları gerekir. Kapha, yeşil sebzeler ve baklagiller gibi daha hafif yiyeceklerden oluşan bir diyetle en iyi sonucu verir. Tatlılardan, fazla uyumaktan, doğadan uzaklaşmaktan kaçınmalıdırlar.
Yaygın Kapha Belirtileri
- Motivasyon eksikliği, sıkılmış, yorgun
- Değişmesi yavaş, öğrenmesi zor ama hafızası iyi
- Yiyecek istekleri, yanlış aşerme
- Sahiplenicilik
Yaygın Kapha Hastalıkları
- Aşırı kilo, diyabet, ödem
- Yüksek kolesterol, tansiyon
- Depresyon
- Tıkanıklık, soğuk algınlığı, saman nezlesi
KAPHA ve Alerjiler
İlkbaharda insanı hasta eden sıcak günlerdir. Tüm kış boyunca soğukla mücadele eden vücudunuz, ani sıcaklık artışına hazırlıksız yakalanır. Ani değişim sizi konjestif ısı koşullarına karşı savunmasız bırakır. Beden açısından Mart ayı yılın en sıcak ayı olabilir. Kışlık yağ tabakanız erimeye başladıkça kanınızı zenginleştirerek Kapha Dosha’yı harekete geçirir. Kalın kan kulaklarda baskıya, üst solunum yolu tıkanıklığına ve sinüs enfeksiyonlarına neden olur.
Dolaşım durgun ve yavaş olduğunda sinüs pasajlarında ne olur?
Baharda birçok Kaphalı’nın alerjilerden bahsettiğini duyarsınız.
Çiçekler tüm yaz boyunca çiçek açıyor ve polen salıyor. İlkbaharda alerjiler neden bu kadar belirgin? Bu gerçekten önemli bir soru. İlkbaharda alerjiye neden olan alerji mi yoksa Kapha’nın yüksek olması mı?
Bahar neye benziyor? Bahar, vücudumuzun tüm kış yağlarını soğuk kış boyunca bizi korumak için biriktirir. Baharda, haziran ayında aşırı ısınmamak için tüm bu yağları hızlı bir şekilde metabolize etmemiz gerekiyor. Böylece tüm yağlar erimeye başlar. Bir köpeğiniz veya evcil hayvanınız varsa, köpeğinizin yılın bu zamanlarında, ilkbaharda, tüy dökmeye başladığını fark etmiş olabilirsiniz. Ama insanlar biz saçımızı dökmeyiz. Cildimizdeki kışlık yağ tabakasını metabolize ederiz ve bu da kanı çok zengin hale getirir. Bu kanı çok tatlı, pekmez gibi yapar. Yani mukus ve sıvı birikmesine neden olur ve ardından tek bir polen tanesi burnumuza düşer ve mukus seli ortaya çıkar. Yaz geldiğinde mukus kurur ve polenler bizi biraz rahatsız edebilir ama ilkbahardaki gibi değil. Yani bizim bahardaki mücadelemiz, mukus alerjisi oluşmaya başlamadan önce kanlarını nasıl güzel ve kuru tutabilecekleri ve o tatlı tadı kandan nasıl çıkarabilecekleridir.
Kapha Dengesizlikleri Konusunda Ne Yapacağız?
Bu rahatsızlıkları tedavi etmek için diyet, yaşam tarzı ve şifalı bitkilere odaklanabiliriz.
BUNLARDAN KAÇIN: Buğday, kırmızı et, tatlı ve süt ürünleri
Yerine ne koyalım? Balık ve fasulye, yumurtalar harika protein kaynaklarıdır. Tahıllar, Kapha’lar için buğdayın yerini alacak harika tahıllar: mısır, arpa ve yulaf, biraz kılçıklı un kullanabilirsiniz.
Harika sebzeler: lahana, brokoli, turp, lahana, karnabahar. Fasulye Kapha için harikadır çünkü tokluk hissi verir.
Ya süt ürünleri? Kapha için en iyi süt ürünü sade yağdır, Ghee’dir. Diğerleri mukusu ve lenf tıkanıklığını artırır. 3 ay süt ve süt ürünlerine veda fena bir fikir değildir.
Tarçın; ısısı tatlıyı sindirmemize yardımcı olur ve ekşi kanımızın fazla durgunlaşmasını önler.
Kapha Dosha’ya iyi gelen tek tatlandırıcı baldır.
ELMA, Bir elmadan iki veya üç dilim yiyip kendinizi tok hissedebilirsiniz; elmalar kişiye hızlı bir şekilde tokluk hissi verir.
Yeşil yapraklı sebzeler; karalahana, pişmiş, yumuşak lahana veya pazı, hindiba. Bu yeşil yapraklı sebzeler dolaşımı ve sindirim sistemini canlandırır.
Baharatlı yiyecekler dolaşımı uyarır.
Kapha Dengesizliğine Hangi Bitkiler İyi Gelir?
- Triphala – Kolonu temiz tutar
- Kimyon, Kişniş ve Rezene – Suyun Ağırlığını Azaltır
- Trikatu – Sindirimi Teşvik Eder
- Tulsi – Kutsal Fesleğen – Dolaşımı Artırır
- Brahmi – Zihinsel yeteneği geliştirin
Kapha bireyleri haftada bir kez lahana çorbası orucu yapabilir. Bu ne anlama gelir? Öğle ve akşam yemeklerinde, biraz mısırla lahana yiyin, içine bol karabiber koyun, biraz sirke, bir tutam tuz, biraz yağ. Harika tadı olan ve sisteminizi temiz tutmanıza gerçekten yardımcı bir tariftir.
Çiğ yiyecekler besin açısından daha üstündür ve pişmiş yiyeceklerin sindirimi daha kolaydır. Yani bu tamamen kişiye bağlıdır. Yemek yedikten sonra ağırlık ve yorgunluk hissi yaşıyorsanız çiğ yiyecekler işinize yaramayabilir. Vücudunuzla test edin ve yedikten sonra sindiriminizin nasıl hissettiğini görün. Ayurveda, bedeninizle temasa geçmeniz için gezegendeki sistemdir. Yani, yemeği yiyin, çiğ yiyecekleri yiyin, pişmiş yiyecekleri yiyin ve hangisinin sizin için işe yaradığını görün.
Her baharda mevsimsel bir temizlik yapın. İlk üç veya dört kez temizlik yaptığınızda, bu konuda deneyimli birinin rehberliği altında olmalısınız. Kapha bireyleri her baharda mevsimsel temizlik yapmalıdır. Bu onların mevsimsel alerjilerden kaçınmalarına ve onları sağlıklı, formda ve iyi durumda tutmalarına yardımcı olacaktır.
Kapha Yüksekliğini Dengeye Getirmek İçin İpuçları
- Yağlı, zengin ve tatlı yiyeceklerden kaçının.
- Acı yeşillikli sebzeleri tercih edin
- İdrar söktürücü şifalı bitkileri beslenmenize ekleyin
- Yemeklerinizi sıcak, keskin baharatlarla tatlandırın
- Sabahları erken kalkın
- Güne sıcak su içerek başlayın
- Bağırsakları uyarmak için dil temizliği yapın
- Aç değilseniz kahvaltıyı atlayın
- Öğünlerden önce zencefil çayı için ya da zencefil dilimleri çiğneyin
- 17.00 sonrası yemek yemeyin
- Muhakkak egzersiz yapın
- Gün içi şekerleme yapmayın
- Hava dengesizliğine karşı kendinizi soğuktan korumaya devam edin.