Taraxacum officinale; Asteraceae

Bitkiler binlerce yıldır insanlığa hizmet etmiştir. Tıbbi bitkiler, antioksidan özellikleri de dahil olmak üzere çeşitli biyolojik aktivitelere sahip kimyasal bileşiklerin önemli bir kaynağıdır. Sağlık üzerinde çok yönlü etkileri olan bu bitkilerden biri de Asteraceae familyasının bir üyesi olan Karahindiba’dır (Taraxacum officinale L.).

Genellikle yabani ot olarak kabul edilen, Kuzey Yarımküre’de geniş bir alana yayılan (Jinchun ve Jie, 2011) ve uygun iklim koşullarıyla dünyanın her köşesine yayılmış, toksik olmayan çok yıllık otsu bir bitkidir. Karahindiba’nın orijini aslen, en az 3.000 yıldır tüketilen Avrasya ülkesi Gürcistan’dan gelmektedir. Karahindiba’nın tedavi amaçlı kullanımından Arap, Kızılderili, Çin ve Ayurveda Tıbbında bahsedilmektedir (Yarnell ve Abascal, 2009).

Antik çağlardan beri Karahindiba (Taraxacum officinale L.), çeşitli karmaşık hastalıklar üzerinde de faydalı etkileri olabilen değerli bir besin, mineral ve vitamin kaynağı olarak çeşitli şekillerde tüketilmiştir. Olağanüstü biyolojik aktiviteye sahip, toksik olmayan bir bitki olarak tanımlanmaktadır. Karahindiba, spesifik biyolojik aktivitelere sahip çok çeşitli fitokimyasallar içerir; bunların bazı örnekleri,

Böcek ilaçları polen taşıyıcılarını öldürdüğü için Karahindiba’larınıza lütfen böcek ilacı püskürtmeyin. Bahçenizdeki Karahindibaları da yabani ot görüp erkenden biçmeyin, eko sistemimiz için de Karahindiha çok değerli. Çünkü bal arıları, bombus arıları ve kelebekler hayati bir ilk besin olarak çiçeklerine bağımlıdırlar. Bu yüzden Karahindibaların çiçek açmasına izin verin ve lütfen tohuma çıktıklarında biçin. Bahçenizdeki karahindibaları ayıklarken, köklerini şifalı çay olarak sakladığınızdan emin olun. Bunları taze veya kurutulmuş olarak kullanabilirsiniz.

Ayurvedik Açıdan Özellikleri ve Faydaları

Karahindiba yaprağı potasyum, kalsiyum, demir, magnezyum ile A ve C vitaminleri açısından zengindir. Bitkinin tamamı acı bir tada, soğuk etkiye sahiptir ve hem Pitta hem de Kapha Dosha’yı dengeler. Yaprakların idrar sistemine faydası vardır ve fazla suyun, metabolik atıkların ortadan kaldırılmasına, böbrek ve mesane enfeksiyonlarının tedavisine yardımcı olur.

Karahindibanın antitoksik, antiinflamatuar ve kanı temizleme özellikleri öne çıkan etkileri arasındadır. Aynı zamanda idrar söktürücü, dekonjestan, müshil, tonik ve emziren annelerin bol süt üretmesine yardımcı olmak için mükemmel bir galaktagogdur. Karahindiba aynı zamanda idrar taşlarını kıran taş kırma gücüyle de ünlüdür.

Karahindiba, diyabetten mastite, adet öncesi sendromundan prostatite kadar çok çeşitli durumlarda faydalı olabilse de özellikle karaciğer, böbrek ve dalak sorunlarında değerlidir.

Karahindibanın hem yaprakları hem de kökleri tıbbi olarak kullanılabilirken, sütlü özsuyu da siğilleri iyileştirmek için cilde sürülebilir. Karahindiba acı ve buruktur, bu da onu Pitta ve Kapha için mükemmel bir bitki yapar, ancak bir Vata’yı yükselttiği için dikkatli kullanması gerekir.

Hem kök hem de yapraklar karaciğer ve kandaki aşırı ısıyı ve toksinleri temizlemek için kullanılabilir.

Serinletici bir sindirim uyarıcı olarak, özellikle yağların sindirimini iyileştirmeye yardımcı olur ve sağlıklı kolesterolü yükseltmeye yardımcı olabilir.

Kök aynı zamanda hafif bir müshildir ve safra kesesi ve bağırsak fonksiyonunun yavaşlaması nedeniyle Pitta ve Kapha ile ilgili kabızlık için kullanılabilir.

Karahindiba kökü ve yaprağının birleşimi, hem idrar hem de karaciğer bozukluklarının tedavisinde kullanımıyla iyi bilinen geleneksel Ayurveda bitkisi Punarnava‘nın yerine iyi bir alternatiftir.

Dosha Üzerindeki Etkisi: Pitta ve Kapha sakinleştiren, doz aşımı kullanımda Vata yükselten PK-, V+

Ayurvedik Tat: Acı, Büzücü

Kullanılan kısmı:                                Yaprak, kök

Etkili Olduğu Dhatular (Dokular):     Plazma, kan, yağ

Etkili Olduğu Sistemler:                     İdrar, dolaşım, hepatik, sindirim, lenfatik

Özellikleri:                                          Diüretik, alteratif, hepatik, acı tonik, chologogue, müshil.

Endikasyonları:                                  Karaciğer bozuklukları, safra kesesinin yavaşlaması, su

tutulması, idrar yolu enfeksiyonları, hazımsızlık, tümörler, apseler, çıbanlar, yüksek kolesterol.

Kök dozajı: Bir bardak suya 2 ila 3 çay kaşığı kök ekleyin, kaynatın ve ardından 15 ila 20 dakika pişirin. Günde 3 defaya kadar süzerek içebilirisiniz.

Yaprak dozajı: İnfüzyon yapmak için, bir bardak kaynar sıcak suya 2 ila 3 çay kaşığı ekleyin 15 ila 20 dakika boyunca demleyin. Günde 3 defaya kadar süzerek içebilirisiniz.

Tentür dozajı (kök ve yaprak): Günde 3-4 kez 60 ml suya 30 ila 40 damla kullanabilirsiniz.

Karahindiba Faydaları

Karahindiba, kıştan çıkan yorgun, tıkanmış beden kanallarına sahip vücutlarımıza tam da zamanında, baharla birlikte, en çok ihtiyaç duyduğumuz anda çiçek açar. Karaciğeri temizleyen ve ilkbaharda yükselmeye başlayan Pitta’nın sıcak doğasını serinleten mükemmel bir bahar toniğidir.

Bahar Karaciğer Toniği

Karahindiba kandaki kolesterolü uzaklaştırırken karaciğeri ve safra kesesini temizleyen bir kolagogdur. Yağlı bir yemeğin sindirilmesine yardımcı olur ve yağ metabolizmasını geliştirir.

Kıştan ilkbahara ve yaza geçişte Karahindiba, kış hazmının ağırlığını ortadan kaldırmaya, baharla beraber hafiflemeye ve aynı zamanda yaz sıcaklarının oluşturabileceği birikimi engellemeye yardımcı olur. Aynı zamanda modern dünyanın toksin yükünü de bedenlerimizin işlemesine destek sunar.

Son Derece Besleyici

Karahindiba, kökten çiçeğe kadar vitamin, mineral ve lif yüklü son derece besleyici bitkilerdir.

Karahindiba yeşillikleri pişmiş veya çiğ olarak yenebilir ve mükemmel bir A, C ve K vitamini kaynağıdır. Ayrıca E vitamini, folat ve az miktarda diğer B vitaminlerini de içerir. Karahindiba yeşillikleri Demir, Kalsiyum, Magnezyum ve Potasyum dahil olmak üzere çeşitli mineraller sağlar.

Karahindiba kökü, sindirim sisteminizdeki sağlıklı bağırsak bakterilerinin büyümesini ve korunmasını destekleyen, bitkilerde bulunan bir tür çözünür lif olan karbonhidrat inulin açısından zengindir.

Karahindiba kökü sıklıkla kurutulur ve çay haline getirilir, ancak diğer kök sebzeler gibi onu da bütün olarak yiyebilirsiniz.

Güçlü Antioksidanlar İçerir

Karahindiba, güçlü antioksidanlar içerir. Antioksidanlar, normal metabolizmanın bir ürünü olan ancak vücudunuzdaki seviyelerin çok yükselmesi durumunda kronik hastalık riskine katkıda bulunan moleküller olan serbest radikalleri nötralize etmeye yardımcı olan bileşiklerdir. Bu nedenle antioksidanlar genel sağlığınız için çok önemlidir. Karahindiba, hücre hasarına ve oksidatif strese karşı koruma sağlayabilen yüksek düzeyde antioksidan beta-karoten içerir. Ayrıca esas olarak çiçeklerde bulunan ancak köklerde, yapraklarda ve saplarda da bulunan polifenoller adı verilen başka bir antioksidan türü açısından da zengindirler.

İltihapla Mücadeleye Yardımcı Olabilir

Karahindiba, polifenoller gibi bileşikler sayesinde iltihabı azaltabilir. Enflamasyon; yaralanma veya enfeksiyona karşı doğal bir bağışıklık sistemi tepkisidir. Ancak uzun süreli iltihaplanma, vücut dokularına ve DNA’ya kalıcı olarak zarar verebilir. Bazı test tüpü çalışmaları, Karahindiba’dan ekstrakte edilen bileşiklerle tedavi edilen hücrelerde inflamasyon belirteçlerinin önemli ölçüde azaldığını belirtiyor. Sıçanlarda yapılan bir çalışma, Karahindiba’dan yapılan tentürün oksidatif stresi azalttığını ve kardiyoprotektif etkilere sahip olduğunu belirledi. (yine de insan araştırmasına ihtiyaç var.)

Kan Şekeri Yönetimine Yardımcı Olabilir

Potasyum kaybına neden olan şeker ilaçlarının aksine Karahindiba yaprağı doğal bir Potasyum kaynağıdır. Karahindiba’daki Chicoric ve klorojenik asit, kan şekeri seviyelerinin azaltılmasına yardımcı olabilecek iki biyoaktif bileşiktir. Test tüpü ve hayvan çalışmaları, bu bileşiklerin, kan şekeri düzeylerini düzenleyen bir hormon olan insülinin salgılanmasını ve kaslarınızdaki glikoz (şeker) emilimini iyileştirebileceğini göstermektedir. Bu süreç insülin duyarlılığını artırır ve kan şekeri seviyelerini azaltır. Chicoric ve klorojenik asit aynı zamanda nişastalı, yüksek karbonhidratlı gıdaların sindirimini de sınırlayabilir ve bu da karahindibanın kan şekeri seviyelerini düşürme yeteneğine daha fazla katkıda bulunabilir. (bu sonuçlar cesaret verici olsa da insanlarda daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.)

Kolesterol ve Trigliserit Düzeylerini Düşürebilir

Karahindibadaki bazı bileşikler, kalp hastalığı için temel risk faktörleri olan trigliserit ve kolesterol düzeylerini azaltabilir. Karahindiba’daki flavonoidler ve hidroksisinnamik asit türevleri gibi bazı polifenoller, kolesterol ve trigliserit düşürücü özelliklere sahip olabilir. Başka bir inceleme, karahindibanın kolesterol seviyelerini düşürmek de dahil olmak üzere kalp koruyucu etkilere sahip olabileceğini belirtti. (ancak mevcut araştırmalar tüp ve hayvan çalışmaları ile sınırlı olup, insanlarda çalışmalara ihtiyaç vardır.)

Kan Basıncını Düşürebilir

Bazıları Karahindiba’nın kan basıncını düşürebileceğini iddia etse de çalışmalar sınırlıdır. Batı tıbbında vücuttan fazla sıvıyı atmak için diüretik ilaçlar kullanılır ve bu da kan basıncı seviyelerinin düşmesine yardımcı olabilir. Daha eski bir insan araştırması, Karahindiba’nın etkili bir idrar söktürücü olduğunu buldu. Ancak bu çalışma kısaydı ve yalnızca 17 kişiyi içeriyordu.

Karahindiba ayrıca, daha önce kan basıncı yüksek olanlarda kan basıncının düşmesiyle ilişkili bir mineral olan Potasyum da içerir. Dolayısıyla bu bitki, potasyum içeriği nedeniyle dolaylı olarak kan basıncını etkileyebilir. Bu etkinin Karahindiba’ya özgü olmaması dikkat çekicidir; sağlıklı bir beslenmenin parçası olarak tüketilen potasyum açısından zengin tüm yiyecekler için geçerlidir.

Karaciğer Sağlığını Geliştirebilir

Bazı hayvan çalışmaları Karahindiba ekstraktının karaciğer hasarına ve hastalığına karşı koruyabileceğini öne sürüyor. Bir hayvan araştırması, Karahindiba kökü ekstraktının, karaciğer yetmezliğine bağlı farelerde karaciğer hasarını önlemeye yardımcı olduğunu buldu. Diğer hayvan çalışmaları, Karahindiba ekstraktının karaciğerde depolanan aşırı yağı azaltabileceğini ve oksidatif strese karşı koruma sağlayabileceğini göstermiştir. (ancak insan araştırmasına ihtiyaç vardır)

Kilo Vermeye Yardımcı Olabilir

Bazı araştırmalar, veriler kesin olmasa da Karahindiba ve bileşiklerinin kilo kontrolünü destekleyebileceğini gösteriyor. Bazı araştırmacılar Karahindiba’nın karbonhidrat metabolizmasını iyileştirme ve yağ emilimini azaltma yeteneğinin kilo kaybına yol açabileceğini öne sürüyor. (ancak bu teori henüz bilimsel olarak kanıtlanmamıştır.) Farelerde yapılan bir çalışma, Karahindiba ekstraktının yağ emilimini azaltarak kilo yönetimine yardımcı olabileceğini de öne sürüyor. Fareler üzerinde yapılan başka bir çalışma da, Karahindiba’da bulunan bir bileşik olan klorojenik asidin vücut ağırlığını azalttığını, yağ birikimini azalttığını ve kilo kontrolünde rol oynayan spesifik protein seviyelerini değiştirdiğini buldu . (Yine de insanlarla daha kaliteli araştırmalara ihtiyaç var)

Su Tutulmasını Azaltabilir

Karahindiba soğuk, akışkan, hareketli, berrak, kuru ve hafif guna (özellikleri) ve acı, büzücü tadı sebepli bedende kurutma etkisi oluşumuna destek olabilir; ağzın kurumasına neden olabilir. Gözleri kurutabilir, ve ön lobun alarma geçmesini sağlayabilir. Yüksek potasyum içeriği onu güçlü bir idrar söktürücü yapar (idrara çıkmayı artırır), yüksek tansiyonu ve baharda halsizliğe neden olan su tutulmasını hafifletebilir. Bahar aylarında ödem, şişkinlik ya da sahte kilolardan şikayetçi iseniz Karahindiba, bir bardak bitki çayı ya da salatalarınıza lezzet katarak size destek olabilir.

Sağlıklı Sindirimi Destekleyebilir ve Kabızlığı Tedavi Edebilir – Temizleyici Müshil

Karahindiba genellikle geleneksel tıpta kabızlığı tedavi etmek ve sindirim sağlığını iyileştirmek için kullanılır. Ayurveda açısından da Karahindiba hafif bir müshildir, ancak soğuk özelliğini ortadan kaldırmak için zencefil veya kakule ile birleştirilmelidir. Aşırı çiğ Karahindiba yaprağı kullanımı mideyi soğutarak iştahı bastırabilir. Yapılan bir hayvan araştırması, Karahindiba özütüyle tedavi edilen sıçanlarda mide kasılmaları ve mide boşalma oranlarında önemli bir artış buldu. Karahindiba kökü aynı zamanda kabızlığı azalttığı ve gıdanın sindirim sistemi yoluyla hareketini desteklediği gösterilen prebiyotik lif inulin açısından da zengin bir kaynaktır. Ayrıca, 3 gramdan fazla lif içeren Karahindiba yeşillikleri, lif alımınızı artırabilir. Lif bağırsak düzenliliğini destekler ve hemoroit ve divertikülit dahil çeşitli sindirim koşullarına karşı koruma sağlayabilir.

Yararlı Bir Cilt Bakımı Tedavisi Olabilir

Hayvan ve test tüpü araştırmaları, Karahindiba ekstraktının güneş ışığı, yaşlanma ve sivilcenin neden olduğu cilt hasarlarına karşı koruyabileceğini belirtiyor. Bir çalışmada, fermente edilmiş Karahindiba özü suyu, güneş ışığından aldığınız radyasyon olan UVB radyasyonuna maruz kalmadan hemen önce veya hemen sonra uygulandığında cilt hasarını önlediği tespit edilmiştir. Başka bir test tüpü çalışması, karahindiba kökü ekstraktının, yaşlandıkça cildinizin görünümünü destekleyebilecek yeni cilt hücrelerinin oluşumunu artırdığını gösterdi. Ek olarak, daha eski araştırmalar Karahindiba ekstraktının ciltteki iltihaplanmayı ve tahrişi azaltırken nem ve kollajen üretimini artırabileceğini gösteriyor. Bu, belirli sivilce türlerinin önlenmesinde ve tedavisinde faydalı olabilir. (ancak karahindibanın cilt sağlığı üzerindeki etkilerine ilişkin son araştırmalar eksik olup, çalışmalar test tüpleri ve hayvanlarla sınırlıdır.)

Antikanser Etkileri Olabilir

Karahindiba ekstraktı ile ilgili belki de en ilgi çekici sağlık iddialarından biri, çeşitli organ sistemlerindeki kanserli hücrelerin büyümesini önleme potansiyelidir. Sıçanlarda yapılan 4 haftalık bir çalışma, Karahindiba kökü ekstraktının uygulanmasının, meme kanseri hücrelerinin büyümesini ve yayılmasını baskılayan spesifik yolları değiştirdiğini göstermiştir. Diğer test tüpü çalışmaları, Karahindiba kökü ekstraktının karaciğer, kolon, prostat ve mide dokusundaki kanser hücrelerinin büyümesini yavaşlatabildiğini buldu.(bu bulgular cesaret verici, ancak insan araştırması eksik)

Sağlıklı Kemikleri Destekleyebilir

Karahindiba’nın kemik sağlığı üzerindeki etkisi üzerine çok az araştırma yapılmıştır, ancak içindeki bazı besinler güçlü, sağlıklı kemiklerin korunmasına katkıda bulunur. Karahindiba yeşillikleri, kemik sağlığında çok önemli bir rol oynayan iyi bir kalsiyum ve K vitamini kaynağıdır. Küçük bir çalışma, K vitamini açısından zengin yeşil yapraklı sebzelerin artan alımını, kemiklerinizde bulunan bir protein olan osteokalsinin kan seviyelerini düşürmekle ilişkilendirdi. Bu, Karahindiba gibi daha yapraklı yeşillikler yemenin kemik kaybını önlemeye yardımcı olabileceğini düşündürmektedir. Karahindiba kökünde bulunan bir lif olan inülin, sindirimi ve bağırsak sağlığını iyileştirerek sağlıklı kemikleri de destekleyebilir. Ek olarak, bazı araştırmalar Karahindiba ve diğer yeşilliklerdeki antioksidanların kemik sağlığında önemli bir rol oynadığını ve oksidatif stresi azaltarak kemik kaybına karşı koruduğunu öne sürüyor.

Bağışıklık Sağlığını Artırabilir

Bazı araştırmalar Karahindiba’nın vücudunuzun enfeksiyonla savaşma yeteneğini destekleyebilecek antimikrobiyal ve antiviral özelliklere sahip olabileceğini gösteriyor. Çeşitli test tüpü çalışmaları, Karahindiba ekstraktının virüslerin çoğalma yeteneğini önemli ölçüde azalttığını bulmuştur. Araştırmalar ayrıca Karahindiba’daki bazı aktif bileşiklerin zararlı bakteri ve mantarlara karşı koruma sağladığını da gösteriyor. (sonuçta insanlarda daha fazla araştırmaya ihtiyaç var)

Olası Riskler ve Yan Etkiler

Karahindiba bitkisinin toksisitesi düşüktür ve özellikle gıda olarak tüketildiğinde çoğu insan için muhtemelen güvenlidir. Ancak araştırmaların hala sınırlı olduğunu ve Karahindiba’nın tamamen risksiz olmadığını unutmayın.

Karahindiba, özellikle kanarya otu gibi ilgili bitkilere alerjisi olan kişilerde alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Hassas cilde sahip kişilerde kontakt dermatit de ortaya çıkabilir.

Daha eski bir incelemeye göre Karahindiba ayrıca bazı antibiyotikler, antikoagülanlar ve kan şekeri ilaçları da dahil olmak üzere ilaçlarla etkileşime girebilir. Reçeteli ilaçlar kullanıyorsanız Karahindiba almadan önce bir sağlık uzmanına danışmayı düşünün.

Ayurveda açısından aşırı tüketimi Vata şiddetlenmesine sebep olabilir.

Mutfaklarımızda Karahindiba

Bitkinin her kısmı yenilebilir; çiçekler, yapraklar, tohumlar ve kökler. Ancak tohumları papa olarak da adlandırılan ve boğazınıza takılabilen beyaz tüylerden ayırmak önemlidir.

Karahindiba’nın tamamı yenilebilir ve besleyici yaprakları, çiçekleri ve sürgünleri buharda pişirilebilir veya sotelenebilir veya çiğ olarak salatalara biraz doğranmış yaprak eklenebilir.

Daha lezzetli hale getirmek için genç taze yaprakları lahana veya pazı gibi diğer yapraklı yeşilliklerle karıştırılabilir.

Batı diyetinin çoğunda acı tat eksik olduğundan, bu besleyici yapraklı yeşili yemek, özellikle bol miktarda yetişen bahar aylarında, sistemlerimize ihtiyaç duyduğu temizlik desteğini vermenin ucuz ve kolay bir yolu olabilir.

Birkaç Karahindiba yaprağını doğrayabilir, sindirimi kolaylaştırmak için nane ile hafifçe buharda pişirebilir ve yeşillik gibi yiyebilirsiniz.

Karahindiba yapraklarını yeşilliklerde, çorbalarda veya yumurtalarda kullanabilirsiniz.

Zeytinyağı ve kabak çekirdeği ile yeşil bir pesto haline getirerek çiğ olarak kullabilirsiniz.

Acı bir çay için karahindiba yapraklarını sıcak suda kaynatabilirsiniz.

Vata baskın kişiler Karahindiba’yı taze zencefil, kakule gibi ısıtıcı gunalara sahip bitkilerle karıştırarak kullanmak denge sağlayabilir.

Karahindiba çiçekleri, yaprakları, kökleri çare olarak kullanılmanın yanı sıra farklı gıda ürünlerine de işlenebilir.

Elektrolit Denge İçeceği

Kaynakça:

  1. https://ayurveda.alandiashram.org/ayurvedic-herbs/magical-medicinal-dandelions#:~:text=The%20antitoxic%2C%20anti%2Dinflammatory%20and,breaking%20power%20for%20urinary%20stones.
  2. https://www.joyfulbelly.com/Ayurveda/ingredient/Dandelion-Leaves-Benefits/112
  3. https://bluelotusayurveda.com/dandelion/
  4. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1756464619302683
  5. https://www.healthline.com/nutrition/dandelion-benefits#nutrition

Bir yanıt yazın

error: Content is protected !!
×